...

De Veluwe is één van de meest populaire natuurgebieden van Nederland. Je kunt er urenlang wandelen, fietsen en speuren naar wild. Het is ontzettend groot en er is altijd wel iets nieuws te ontdekken.

In dit artikel vind je een uitgebreid overzicht van de Veluwe vol met informatie over de verschillende subgebieden en wandelroutes door die gebieden. Dus pak je wandelschoenen en ga op avontuur!

De Veluwe: wat is het?

De Veluwe ligt in de provincie Gelderland en is maar liefst 91.000 hectare groot. Het is daarmee het grootste aaneengesloten natuurgebied van Nederland, bijna middenin het land. Daarnaast is het ook nog Europa’s mooist bewaarde stuwwallenlandschap. 

De stuwwallen, kort gezegd de heuvels van de Veluwe,  zijn ontstaan in de voorlaatste ijstijd, het Saaalien. Zo’n 160 duizend jaar geleden kroop landijs vanuit het noorden van de wereld naar beneden en helemaal tot aan Nederland. Het ijs schoof letterlijk de aarde omhoog en zo ontstonden de heuvels van onder andere de Veluwe. Het centrum van de Veluwe ligt dus hoger dan de randen. Dit is echt een hele Jip en Janneke manier van het omschrijven. Mocht je er meer over willen lezen, dan zijn er verschillende website waar je het kunt teruglezen, zoals op Mijngelderland.nl.

De naam Veluwe komt overigens vanuit het Germaanse falwa of het oud Hollandse Vale Ouwe. Beide termen omschrijven een vale, slechte grond. De naam duidt hiermee duidelijk op de droge en schrale grond van de Veluwe. In tegenstelling tot de Betuwe ten zuiden van de Veluwe, waar de grond heel vruchtbaar is. Wie op de Veluwe woont, moet dan ook rekening houden met droogte en voedselschaarste. 

Big Five op de Veluwe

Het zit er vol mee op de Veluwe, dieren. In alle vormen en maten. Groot wild, bijzondere insecten, vogels en reptielen. De dieren leven er in alle vrijheid en er zal dan ook geen wandeling voorbij gaan zonder het zien van mooie dieren. 

Het mooiste om tegen te komen is misschien wel de Big Five van de Veluwe: edelhert, wild zwijn, ree, vos en Schotse Hooglander. En sinds kort moeten we het misschien wel hebben over de Big Six, want laten we vooral de wolf niet vergeten die terug is. Welke ben jij al eens tegengekomen?

Wild spotten

De vraag die misschien wel het meest gesteld is is Waar kan ik wild spotten? Een vraag die niet makkelijk te beantwoorden is, want in elk deel van de Veluwe leeft wild, het is alleen de vraag wanneer ze zich laten zien. Ik heb momenten dat ik naar een bepaald gebied ga en helemaal niets tegenkom en een andere keer onder dezelfde omstandigheden qua tijd, zie ik super veel. 

Belangrijkste wanneer je wild zou willen tegenkomen:

  • Ga of vroeg in de ochtend of tegen de schemering
  • Wees stil. De dieren horen jou veel eerder dan dat jij ze kunt zien
  • Draag geen geurtjes of haarlak; Ze ruiken je nog eerder dan dat ze je horen
  • Blijf op de paden; jaag dieren niet op door van de toegestane wegen af te wijken
handout

Wanneer je mijn handout download, krijg je ook regelmatig gratis tips en inspiratie voor jouw wandelavonturen. Je gegevens zijn veilig bij mij. Voor meer info bekijk de privacyverklaring.

Wandelen op de veluwe

De Veluwe is eigenlijk een soort van containerbegrip. Het 91.000 hectare grote gebied is onderverdeeld in verschillende subgebieden. De één groter dan de andere en allemaal met hun eigen sfeer. Hieronder geef ik je een overzicht van de gebieden, wandelroutes en verwijzingen naar mijn wandelavonturen in die gebieden.

Boswachterij Kootwijk & Kootwijkerzand

Het Kootwijkerzand ligt ongeveer in het midden van de Veluwe en is in beheer van Staatsbosbeheer. Er is afwisseling tussen heidevelden, grote zandvlakten, grasvlakten en dennenbossen. Het Kootwijkerzand is de grootste actieve zandverstuiving van West-Europa met een oppervlakte van 700 hectare.

Natuurlijk is dit gebied ook bekend van Radio Kootwijk, het monumentale zendstation. In de jaren ‘20 van de twintigste eeuw werd dit indrukwekkende gebouw gebouwd. De functie was toen om rediotelegrafisch contact te leggen met Nederlands-Indië. In de jaren ‘70 kwamen satellieten in gebruik en was het zendstation niet meer nodig voor de lange golf. Tussen 1974 en 1998 is het zendstation nog ingezet voor lucht- en scheepvaartverkeer. In 2009 is het overgedragen aan Staatsbosbeheer.

Het gebouw is een ongelooflijk imposant en indrukwekkend gebouw. Als kind kwam ik nog wel eens met mijn ouders op het Kootwijkerzand en ik moet toegeven dat ik een beetje bang was van het gebouw. Zo groots en bijna dreigend, zoals het daar staat op de vlakten. Het wordt in de volksmond nog wel eens ‘De Kathedraal’ genoemd en ik kan mij daar best iets bij voorstellen.

Vierhouterbos

Boswachterij Nunspeet

Boswachterij Nunspeet ligt in het noorden van de Veluwe. Het is een gebied van glooiende paden, open heide en koele bossen, maar ook grillige eiken, natte heidevelden en velden paarsrode zonnedauw. 

Onderdeel van Boswachterij Nunspeet in het Zandenbos, met de Zandenplas. In het zandenbos vind je Loof- en naaldbossen, kleine zandvlakten en heide. Maar ook verschillende vennen en het Ronde Huis. 

Het Ronde Huis

Het Ronde Huis zelf bestaat niet meer. Het stond op Landgoed Groeneveld, Het was een echt rond huis dat werd gebouwd in 1906. Waarom het huis rond is gebouwd is niet duidelijk. De verhalen gaan dat er onenigheid zou zijn geweest over waar de gevel moest komen. Maar een ander verhaal zegt weer dat de arbeiders in een ronde stonden en dat daardoor het idee is ontstaan voor een rond gebouw. Een derde verhaal gaat er vanuit dat de eigenaar van alle kanten de zon wilde zien. Wat waarschijnlijk de waarheid is, is dat de eigenaar in Spanje een rond huis heeft gezien en dit ook wilde op de Veluwe. 

Deelerwoud

Het Deelerwoud is een compact gebied van 2.380 hectare, tussen Nationaal Park De Hoge Veluwe (links) en Nationaal Park Veluwezoom (rechts). Via het ecoduct Terlet over de A50 kan het wild bewegen tussen de Veluwezoom en het Deelerwoud.

Wat het Deelerwoud zo’n fijne plek maakt is dat het hier een stuk rustiger is dan in de Nationaal Parken. Je kunt hier genieten van je wandeling zonder grote hoeveelheden toeristen en dagjesmensen. Het is geen welbekend gebied en ik hoop niet dat dit artikel hier verandering in gaat brengen haha.

In dit gebied kun je, wanneer je geluk hebt, zwijnen, reeën, edelherten én damherten tegenkomen. Vooral die laatste zijn zeldzaam op de Veluwe. Daarnaast grazen hier Schotse Hooglanders en kun je de vos en de boommarter spotten. 

Ginkelse Heide & Eederheide

De namen zeggen het eigenlijk al, maar de Ginkelse Heide en de Eederheide staan bekend om hun ongelooflijk uitgestrekte heidevelden. Struikheide, dopheide, lavendelheide en kraaiheide, het groeit er allemaal. Van half augustus tot half september staat het in bloei en kleurt dit gebied paars. 

Operation Market Garden

Het gebied is voornamelijk bekend van Operation Market Garden in de Tweede Wereldoorlog. Op de Ginkelse Heide landden, op 17 september 1944, honderden geallieerde parachutisten De operatie was een poging om de bruggen bij Arnhem te heroveren. Elk jaar op 17 september wordt de operation herdacht met parachutesprongen op de Ginkelse Heide, door militairen uit verschillende landen.

De Veluwe

Leuvenumse Bossen & Het Hulshorsterzand

In het Noorden van de Veluwe, onder Harderwijk liggen de Leuvenumse bossen en één van de grootste zandvlaktes van Nederland. Het is het Hulshorsterzand. Vanaf het uitkijkpunt op de zandvlakte heb je het mooiste uitzicht. Heide, zand en bossen. Het is de perfecte plek voor het bekijken van een zonsopkomst.

In de bossen barst het van het grote wild. Zo moet je niet raar op staan te kijken wanneer je edelherten of zwijnen tegenkomt tijdens je wandelingen. Mits je natuurlijk vroeg in de ochtend of tegen schemering komt. 

Langs de Nederrijn

Langs de zuid grens van de Veluwe loopt de rivier de Nederrijn. Het is een gebied zonder specifieke naam, maar absoluut het noemen waard. Dit is waar de stuwwal uitloopt ion rivierenland. Waar je veel landgoederen vindt en waar je kunt wandelen op de grens van bossen en uiterwaarden. Denk bijvoorbeeld aan het Renkums Beekdal, Kasteel Doorwerth en de omgeving van Arnhem.

Ben je op zoek naar een wandeling op de Veluwe? Denk dan ook eens aan deze bijzondere regio.

Nationaal Park De Hoge Veluwe

Bijzonder aan dit deel van de Veluwe is, dat het in particulier beheer is en dat er een hek omheen staat. Er zijn openingstijden en je betaalt entree. Daar waar wild tussen bijvoorbeeld de Veluwezoom en het Deelerwoud heen en weer kan lopen, kan het wild op De Hoge Veluwe alleen daar blijven. 

De witte fietsen

Voor mij het leukste aan De Hoge Veluwe is het witte fietsen project. Al sinds 1974 staan er honderden (1.800) witte fietsen op verschillende plekken in het park, die je als bezoeker gratis mag gebruiken. Zo kun je in Otterlo de auto parkeren en dan een fiets pakken naar een heel ander deel in het park, daar gaan wandelen en dan weer terugfietsen. Lees hier meer over deze witte fietsen en de regels >>

Naast de witte fietsen is het Nationaal Park ook bekend om de connectie met kunst en cultuur. Zo staat het Kröller Müller museum middenin het park, vernoemd naar de familie die het park ooit startte. Tegenover het bezoekerscentrum ligt het Museonder, een museum waar bezoekers een kijkje kunnen nemen in het leven onder de aarde. En dan is er nog het Jachthuis Hubertus. 

Openingstijden: check de website van De Hoge Veluwe voor actuele informatie
Entree: ja, check de website voor meer informatie

Wandelroutes website De Hoge Veluwe:

Naast bovenstaande routes zijn er nog 13 routes uitgezet via gekleurde paaltjes. Een overzicht (incl. kaart) is te koop voor 2 euro in de winkel van het bezoekerscentrum, bij het Museonder en bij de ingangen van het park

de veluwe

Nationaal Park Veluwezoom

Nationaal Park Veluwezoom is waar ik als kind zijn heel veel kwam. Het is één van de twee Nationaal Parken op de veluwe en in beheer van Natuurmonumenten. Het nationaal park maakt ligt op de stuwwal van de Veluwe en is het meest heuvelachtige gebied. Wandelen op de Veluwezoom betekent dan ook een goede training voor je kuitspieren. 

Het Nationaal Park heeft een grootte van 5.000 hectare en je vindt hier eeuwenoude bossen, zoals de Onzalige Bossen, zandverstuivingen, heidevelden en landgoederen. Daarnaast kun je hier oog-in-oog komen staan met zwijnen, reeën, edelherten, maar ook met grazers zoals een schaapskudde, IJslandse pony’s en Schotse Hooglanders. Als wandelaar kun je hier dus je hart ophalen en geen wandeling is hetzelfde hier.

Planken Wambuis

Planken Wambuis ligt onder Nationaal park De Hoge Veluwe, ten Noord-Westen van Arnhem. In het zuiden van de Veluwe dus. Het is een gebied dat bestaat uit zandvlakten, heidevelden, bossen en een uitkijkpunt. Je kunt er eindeloos fietsen en wandelen. Ook hier kun je zwijnen, reeën en edelherten ontmoeten, maar ook New Forest pony’s, Spaanse runderen en Veluwse heideschapen. 

Het is een gebied waar rechte beukenlanen en houtwallen terug te vinden zijn. Dat komt doordat Planken Wambuis vroeger onderdeel was van landgoed Rosendael. Het hout leverde brandhout voor het kasteel. 

De Veluwe

Speulder- en Sprielderbos

Het bos van de dansende bomen, dat is hoe het Speulder- en Sprielderbos ook wel genoemd wordt. Het bos is één van de oudste bossen van Nederland en wordt door veel mensen omschreven als één van de mooiste bossen. Het is een bos waar de natuur zijn gang mag gaan. Niets netjes aangelegd maar een heerlijk ‘zooitje’ van knoestige eeuwenoude eiken, begroeid met mos, sparren, varens op de bodem van het bos en halfvergane stammen. 

Rondom het bos hangt ook een mysterie, namelijk het verhaal van het Solse gat. Het Solse Gat is een diepe kuil, ontstaan door een draaikolk van gletsjerwater honderdduizenden jaren geleden. Echter op de Veluwe doen ook heel veel sagen de ronde, zo ook over het Solse Gat.  Onlangs luisterde ik een leuke podcast van de ANWB over het Solse Gat. Wil jij het hele verhaal horen? Luister dan eens naar dit verhaal >>

Een andere sage die zich afspeelt rondom en in het Speulderbos is een verhaal over het dorp Drie. Dit dorp heeft namelijk die naam meegekregen vanuit het verhaal van drie reuzen die ooit de eerste huizen bouwden op de plek waar nu het dorp ligt. Het is een grappig verhaal dat ik last in het boekje Mysteries in Nederland, De Veluwe. 

De Veluwe

Het Kroondomein

Het Kroondomein is in handen van de Staat, maar was tot 1971 van de Koninklijke familie. Vandaar ook de naam, het was het domein van de Kroon. Het begon allemaal in 1684, toen Stadhouder Willem III het kasteeltje Het Oude Loo kocht, samen met het park dat erbij hoorde en nog een 3.000 hectare bos bij Hoog Soeren. In 1685 gaf hij de opdracht voor het bouwen van een jachtslot te bouwen, een slot dat wij nu kennen als Paleis het Loo. 

Onder het koningschap van Koningin Wilhelmina werd het landgoed uitgebreid met forse aankopen, die nu Het Kroondomein heten. Koningin Wilhelmina schonk Het Kroondomein aan de Nederlandse Staat, met behoud van het volledige vruchtgebruik aan de Kroondrager. Dit is ook de reden dat een groot deel van het Kroondomein een deel van het jaar gesloten is. 

Paleispark & oude park

Het paleispark is een mooi gebied dat dicht tegen paleis Het Loo aanligt. Wanneer je hier wandelt, voel je dat je je op een landgoed begeeft. Je komt een hertenkamp tegen, wandelt langs de stallen, passeert een aantal prachtige folies zoals De Willemstempel en kruist verschillende beken en sprengen. 

In dat Paleispark ligt ook nog eens het oude park met het oude jachtslot. Dit park is maar twee maanden per jaar (april en mei) open, maar zeker een bezoek waard. Het oude jachtslot was vroeger het onderkomen van het personeel van paleis Het Loo, maar is nu één van de vakantieverblijven van de Koning. In het oude park vind je verder fantastische highlights. Wat denk je van een doolhof waar vroeger de kinderen van de Koninklijke familie allemaal wel hebben gespeeld. Of de beeldenvijver, paardenbegraafplaats, theehuis en forellenvijver. 

Koninklijke houtvesterij

De Koninklijke Houtvesterij is een verzameling van verschillende boswachterijen. Het bestaat voornamelijk uit bossen met hier en daar een (heide)veld en zit vol met wild. Negen maanden per jaar is de houtvesterij open voor bezoekers en kunt er uren dwalen. Op maar liefst 25 plekken in de houtvesterij vind je parkeerplaatsen vanwaar je zo de bossen inloopt. 

In het midden van dit deel ligt het Aardhuis, nu bezoekerscentrum van het Kroondomein. Dit opmerkelijke bouwwerk is gebouwd in 1861 in opdracht van Koning Willem III en diende in eerste instantie voor militaire besprekingen, daarna als jachtchalet en nu dus als bezoekerscentrum.

Wandelroutes Paleispark:

  • Gele route – 2 km
  • Blauwe route – 5 km
  • Rode route – 7 km
  • Zwarte route – 8 km
  • Witte route – 13,5 km
  • Paarse route (rolstoel) – 3.8 / 5.3 / 7 km

Routes Wandeldingen:

Vierhouterbos

Vierhouterbos & Noorderheide

Het Vierhouterbos ligt richting het noorden van de Veluwe en bestaat, zoals de naam als zegt, hoofdzakelijk uit bos. Het gaat om eeuwenoude bossen van dennen, eiken en beuken. Het is een rustiger bos dan veel andere bossen op de veluwe en het zit boordevol met wild. Wanneer je hier wandelt op de juiste tijdstippen (dus vroeg in de ochtend of aan het einde van de dag) heb je grote kans om edelherten, reeën en/of zwijnen tussen de bomen te spotten. En de sporen op het pad zul je sowieso tegenkomen. 

De Veluwe

Wekeromse Zand

Het Wekeromse Zand staat vooral bekend om het actieve stuifzand. Het is een unieke plek op aarde waar het stuifzand nog alle ruimte krijgt. Maar naast zand is er ook heel veel ruimte voor bos en hei. 

Er liggen veel grafheuvels in het gebied uit de IJzertijd. In de bodem zijn sporen gevonden van boerderijen uit diezelfde tijd. In het gebied staat een nagebouwde boerderij. En één van de meest opvallende dingen aan dit gebied zijn misschien nog wel de Celtic Fields, een soort prehistorische akkertjes, ook uit de IJzertijd. 

De moeflon

Dit is één van de drie plekken op de Veluwe waar de moeflon voorkomt, een wilde schaapsoort. Dit schaap met zijn grote horens is belangrijk voor het natuurgebied. Doordat deze dieren van een karig dieet van grassen. twijgen, knoppen en boomschors kunnen leven, is het uitstekend geschikt voor de droge Veluwe. Het dier komt voor nabij Vierhouten, in NP De Hoge Veluwe en natuurlijk op het Wekeromse Zand.

de veluwe

Wolfheze

Wolfheze ligt onder Planken Wambuis en Nationaal Park De Hoge Veluwe. Het gebied is bekend van de schilderijen van oude meesters (schilders) uit de 19e eeuw. Menig boom is vastgelegd op een schildersdoek. De Heelsumse beek slingert door het eeuwenoude bos en de heide. Imposante bossen, smalle paadjes en grafheuvels. Je voelt de historie als je hier wandelt. In dit gebied vind je duizenden jaren oude grafheuvels, een middeleeuwse wildwal en de fundamenten van een oude kerk. 

Je kunt hier niet alleen reeën tegenkomen, maar ook kleinere inwoners. De Veluwe is een walhalla voor reptielen als de zandhagedis, ringslang en adder. In het gebied Wolfheze komen maar liefst van zes van de zeven verschillende reptielen voor. De heidevelden voorzien deze reptielen perfect in hun behoeften.

Nu koopen Crossbill Guide Veluwe

Deze blog bevat affiliate links. Als je via deze links iets bestelt krijg ik hier een kleine vergoeding voor. Jij betaalt niets extra. Wat een affiliate link inhoudt, vertel ik je in de Disclaimer.

Boeken over de Veluwe

Weekenden in het groen

Weekenden in het groen

Alweer een schitterende uitgave van Uitgeverij Fjord. Een boek in de, ondertussen, bekende look én feel. Deze staat vol tips voor weekenden weg in het groen. Overnachtingsplekken in de mooiste natuur. “Slapen onder een oneindige sterrenhemel, gewekt worden door...

De paden op – Lydia Michiels van Kessenich

De paden op – Lydia Michiels van Kessenich

De paden op, een boek vol wandelweekenden over alle 23 lange-afstand-wandelpaden van Nederland. Ik ontvang het boek vlak voor ik op vakantie ga en het is dan ook het eerste boek dat ik in mijn tas stop om mee te nemen. Ik ben heel erg benieuwd naar de mooie plekken,...

Crossbill Guides Veluwe

Crossbill Guides Veluwe

De Crossbill Veluwe bevat 22 mooie fiets- en wandelroutes langs de meest bijzondere plekken. Van de Randmeren in het noorden, over de stuwwallen en zandgronden van het Veluweplateau tot het coulisselandschap en de rivieren in de vallei, alle aspecten van de Veluwe...

Op mijn bucketlist

Deel deze wandeling op Pinterest

de veluwe
de veluwe
mascha

Over mij

Hoi, ik ben Mascha en ik ben dol op wandelen… en schrijven. Dat is dan ook precies de reden dat ik mijn wandelavonturen graag met jou deel. Je vindt hier inspiratie voor natuurgebieden en wandelroutes, tips voor o.a. solowandelen en gratis downloads. Vragen? Neem gerust contact op >>

error: Content is protected !!