...

Zoals jullie je wellicht kunnen herinneren van één van mijn eerdere blogs, wil ik in 2020 & 2021 zoveel mogelijk van de Nederlandse Nationale Parken bezoeken. Vandaag wandel ik de Twilhaarroute NP de Sallandse Heuvelrug. Een nieuw Nationaal park voor de bucketlist en een schitterende route.

Praktische informatie

De wandeling: Wandeling Twilhaarroute
Afstand: 8,5 kilometer
Soort wandeling: rondwandeling
Startpunt: Buitencentrum Sallandse Heuvelrug
Parkeren: Grotestraat 281, 7441 GS Nijverdal
Markering: Rode route

Paar dagen in de natuur

Voor deze wandeling hoef ik gelukkig niet op en neer te rijden naar Voorburg. Ik ben vanmorgen namelijk voor een paar dagen vertrokken naar Holten, waar ik verblijf in een heerlijk vakantiehuisje. Ik, mijn camera en mijn wandelschoenen.

Nadat ik mijn spullen heb afgezet bij het huisje, een boterhammetje heb gegeten en mijn gympen zijn verruild voor wandelschoenen vertrek ik naar de ingang van het Nationaal Park Sallandse Heuvelrug in Nijverdal. Aangezien ik verblijf in Holten, hoef ik maar 15 minuten te rijden. Ik heb er zin in!

Ik parkeer mijn auto op de parkeerplaats bij het buitencentrum en start de Twilhaarroute, een wandeling van Staatsbosbeheer over het noordelijke deel van de Sallandse Heuvelrug. De wandeling is bijna 9 kilometer en wordt omschreven als een wandeling door het bos en over de heide waarbij ik een schaapskooi tegen zal komen en voormalig werkkamp Twilhaar. Vol goede moed ga ik op weg en volg de rode pijlen.

NP Sallandse Heuvelrug

De Sallandse Heuvelrug tussen Hellendoorn en Holten is een gebied met on-Nederlandse vergezichten over grote golvende heidevelden en uitgestrekte bossen. In een ver verleden vormden schuivend ijs, smeltwater en stuivend zand het landschap. Ook de mens heeft er zijn sporen nagelaten, waarvan de oudste dateren van vijfduizend jaar geleden.

Het landschap van de Sallandse Heuvelrug is in een ver verleden gevormd door schuivend ijs, smeltwater en stuivend zand. Twee ijstijden vormden De Sallandse Heuvelrug. De eerste was ruim 150.000 jaar geleden en bedekte met een ijskap van honderd tot vierhonderd meter dik de noordelijke helft van ons land. Als een gigantische bulldozer schoof het ijs centimeter voor centimeter alles voor zich uit. Daarbij werden rotsen van duizenden kilo’s helemaal meegevoerd vanuit Scandinavië en onderweg geleidelijk gladgeschuurd of verpulverd. Bij het warmer worden van het klimaat trok de ijskap zich terug. Er bleef een stuwwal achter van stenen, zand en lagen keileem. Smeltwater zocht een weg omlaag en spoelde de stuwwal op sommige plekken geheel of gedeeltelijk weg. Het smeltwater op de Heuvelrug vormde de laagten of slenken. Wat overbleef waren hoge heuvels en diepe dalen.

(bron: sallandseheuvelrug.nl)

Snel weg uit de drukte 

De wandeling start vanaf het buitencentrum en dat betekent… veel mensen. Snel probeer ik dan ook de eerste meters van de wandeling af te leggen, die langs het speelbos ga. Kinderen gillen en ouders roepen luidkeels terug, dat kinderen niet moeten gillen in een bos. Tja van wie zouden ze het hebben 😉

Als het geluid van de kinderen is weggevaagd, volg ik het brede zandpad. Het is ineens stil, op het geluid van de vogels en de wind na. Het ruisen van de wind door de naaldbomen zorgt voor een rust die over mij neerkomt. Dit is het moment dat ik alles los laat, alle gedachten laat voor wat het is en alleen nog maar kan luisteren naar de stilte. Ik snuif de geur van een nattig naaldbos op. Af en toe is er een regenbui voorspeld, maar nu is het droog. Gelukkig! 

Het grootste gedeelte van de Twilhaarroute gaat over zandpaden. Soms heb ik geluk en is het zand al flink aangestampt. Maar soms… soms is het zand zo zacht dat het flink pittig is om met een zware camera en rugzak om te wandelen. Het voelt eerder als ploeteren dan wandelen.

De schaapskooi en de rupsen

Wat de wandeling nog iets uitdagender maakt is dat er behoorlijk wat eikenbomen langs de paden staan. En jullie weten wat dat betekent in deze tijd van het jaar (juni)… Juist! Die eikenprocessierups is, net als in de rest van het land, ook present op de Twilhaarroute. Dus probeer ik de bomen zoveel mogelijk te ontwijken. Als er takken over de weg hangen en ik er dus wel onderdoor moet, trek ik voor de zekerheid eerst een vestje over mijn blote armen aan. Ik zet de capuchon op en zorg dat mijn nek goed bedekt is. Ik houd van dieren, maar niet zo van deze soort rups.

Ondertussen bereik ik de schaapskooi. Ik mag er helaas alleen niet dichtbij komen. Met bordjes en lint wordt er gevraagd afstand te houden zodat de schaapsherder zijn werk in alle rust kan doen. Jammer want het ziet eruit als een schitterende schaapskooi en had hem graag beter kunnen bekijken. Er zit niets anders op dan het, nog steeds, zandpad te volgen naar de volgende rode pijl.

Naamgever van de Twilhaarroute

Vlak na de schaapskooi ligt er links naast mij een open veld met daarop wat kleine dijkjes en een monument in het midden. Ik heb werkelijk geen idee wat het is. Voordat ik de wandeling startte heb ik de beschrijving niet zo goed gelezen, anders had ik gelijk geweten dat dit een monument is van voormalig Werkkamp Twilhaar. 

Als ik om het veldje heen loop kan ik het beter zien en voor ik het weet loop ik onder de toegangspoort door van het werkkamp. Het is een houten poort met de naam erop geschreven: Rijks Werkkamp Twilhaar. Wanneer ik onder de poort door loop, voel ik dat er hier heel wat heeft plaatsgevonden. Op dit kleine stukje midden op de Sallandse Heuvelrug. De stilte is ineens heel heftig aanwezig. Het is een plek die zoveel indruk op mij maakt, dat ik mij, terug in het vakantiehuisje verdiep, in de historie van het werkkamp. Dit is wat ik vond.

Werkkamp Twilhaar en de link met Den Haag

In de crisisjaren vlak voor de Tweede Wereldoorlog besloot de Nederlandse overheid actief de grote werkloosheid tegen te gaan door het instellen van de Rijksdienst voor de Werkverruiming. Deze dienst kwam met vele plannen om werkgelegenheid te verschaffen waarbij zogenaamde kampen voor de werkverruiming werden gebouwd om de arbeiders te kunnen huisvesten. Het uitbreken van de oorlog bleek niet veel te veranderen aan de al gemaakte plannen.

Rijkswerkkamp Twilhaar was een van die werkverruimingskampen. Het werd gebouwd volgens een een blauwdruk die voor alle kampen van de werkverruiming gold: een kantine, een kok- of beheerderswoning en twee lange in v-vorm geplaatste woonbarakken, samen met een capaciteit van 96 bewoners.

Eind december 1940 wordt het kamp opgeleverd en vermoedelijk in januari 1941 verschijnen in de Nijverdalse bossen de eerste werkverruimingsarbeiders. Het waren zeelieden uit Scheveningen en Den Haag, die door de Duitse bezetter te horen hadden gekregen dat ze niet meer mochten uitvaren met hun boten.

Elke twee weken stapten ze bij Holland Spoor in Den Haag op de trein om naar het oosten van het land af te reizen. Daar werden ze op de heidevelden aan het werk gezet om woeste grond te ontginnen nabij boerderij Twilhaar. De werkzaamheden stonden onder toezicht van Staatsbosbeheer.

Twilhaar wordt voor korte tijd joods werkkamp

In 1942 veranderde de bezetter de bestemming van Twilhaar door in het kamp joodse Nederlanders te isoleren. Twilhaar werd hiermee een van de bijna vijftig joodse werkkampen in Nederland. Het Nijverdalse personeel werd naar huis gestuurd. Men wilde geen pottenkijkers. Alleen de kantinebeheerder en zijn hulpje en de nachtwaker mochten blijven.

Op 10 juli 1942 arriveerde de eerste groep joodse mannen van 83 joodse mannen. Aanvankelijk was het regime mild. Maar al na een maand werden de duimschroeven aangedraaid. De beheerder van Twilhaar werd naar het beruchte strafkamp Erika in Ommen gestuurd om daar te leren hoe hij de joden er stevig onder kon houden. Er kwam censuur en de bewegingsvrijheid werd minder.

Na drie maanden ploeteren op Sallandse Heuvelrug werd de groep op 2 oktober 1942 onder bewaking van Duitse soldaten lopend naar het station van Nijverdal gedreven. Onder het mom van gezinshereniging ging het naar Westerbork. Vrijwel onmiddellijk werden zij met hun gezinnen naar Auschwitz en andere vernietigingskampen in Oost-Europa gedeporteerd, waar zij vermoedelijk allen zijn vermoord. (bron: Mijn stad Mijn dorp)

De inzet van het werkkamp is hiermee nog niet ten einde. Mocht je meer willen weten dan kun je via Mijn stad Mijn dorp meer informatie vinden. Nadat ik dit, in het vakantiehuisje met een kop thee, heb gelezen, snap ik helemaal waarom de rillingen over mijn rug liepen toen ik daar stond. Ik voelde gewoon dat er daar heel wat leed heeft plaatsgevonden.

Ineens is daar de hei

Na het indrukwekkende verhaal van het werkkamp gaat de Twilhaarroute verder. Bikkelend op een zandpad loop ik onder de bomen door het bos en ineens is daar waar de Sallandse Heuvelrug bekend om staat: heide. Ik loop vanuit het donkere bos het licht in van het heideveld. Het is nog steeds bewolkt, maar de lucht is minder grijs nu. De stilte maakt plaats voor het gefluit van de vogeltjes en de wind.  

Het zandpad kronkelt zich tussen de heidevelden door, met af en toe een grote boom op het verder open gebied. Ik check continu waar ik loop. Naast het feit het pad wat ongelijk is en ik dus moet oppassen niet te vallen, loopt er ook heel kleins op het pad: mestkevers. Hier een daar zie ik al wat vermorzelde exemplaren, die helaas de ontmoeting met een schoenzool niet hebben overleefd. Ik probeer ze zoveel mogelijk te ontwijken. Ook zij hebben het recht dit pad te gebruiken.

De Twilhaarroute, een pittige klim

Het is hier zo mooi! Open velden en een bontkraag van bomen er omheen. Dat is hoe ik dit deel van de wandeling kan omschrijven. Het pad gaat langzaam omhoog en ik bikkel flink op dit stuk. Het waait ook nog steeds behoorlijk over het open veld. Het is niet koud, want ik loop gewoon in een t-shirt. Ik ben nu 4 kilometer onderweg en heb het bloedheet gekregen van die rugzak op mijn rug en het beklimmen van de heuvels. 

Af en toe neem ik even pauze. Nu kan ik natuurlijk doen alsof dat is om te genieten van het uitzicht, maar eigenlijk is het om even bij te komen. Het is echt een klim, al kronkelend en met een zandpad als ondergrond … poeh dat wordt spierpijn morgen.

Met de blik op Zwolle en Holten

De rode pijlen volgend, doorkruis ik een deel van het heideveld om via een pad, dat langs de bosrand en het heideveld loopt, verder te klimmen. Mysterieuze geluiden komen uit het bos. Bomen piepen en takken kraken. De wind laat de bomen met elkaar ‘praten’.

Uiteindelijk kom ik uit bij een eerste uitzichtpunt. Ik heb uitzicht richting Zwolle. Als het een heldere dag zou zijn geweest, had ik wellicht het één en ander kunnen zien van de steden, maar nu geniet ik gewoon van het uitzicht over de Heuvelrug. Mijn hemeltje wat kan ik ver kijken. Stiekem trots op de klim die ik net heb afgelegd.

Over de weg

De Twilhaarroute vervolgd zich met een oversteek van een smalle weg waar auto’s overheen mogen om uit te komen bij het tweede uitzichtpunt. Hier vandaan kan ik kijken richting Rijssen en Holten. Ik doe mijn best, maar zie het huisje net niet liggen ;-). 

Wat een uitzicht. Er is een hoogteverschil van 43 meter, waarbij ik op het hoge stuk sta. De grijze wolken aan de horizon zorgen voor een spectaculaire lucht. Alle tinten grijs komen voorbij. En door de harde wind veranderen de wolken ook continu van vorm. Schitterend om naar te kijken… En dan als cadeautje, komt heel eventjes de zon tussen twee wolken door. Ik sta ademloos te staren naar de schoonheid van Moeder Natuur.

Blik op mijn horloge

Mijn horloge begint te trillen. Ik krijg een berichtje binnen. Totaal niet belangrijk als ik hier loop, maar het zorgt ervoor dat ik de tijd onder ogen krijg. Half vijf, dat betekent dat ik hier al drie uur loop en het tijd wordt om de laatste kilometers van de Twilhaarroute te wandelen. Er zitten er al 6,5 op, dus nog twee kilometer te gaan.

Deze laatste twee kilometer gaat door het bos. Nog steeds over een zandpad en ik begin nu toch wel de vermoeidheid in mijn benen te voelen. Nog even een slokje water dan. Het pad kronkelt door het bos door tot ik weer terug ben bij het speelbos, dat er ondertussen bijna verlaten bij ligt. De kindertjes zijn naar huis, en dat ga ik ook. Naar mijn tijdelijke huisje in de bossen bij Holten. 

Schitterende vergezichten en indrukwekkende historie

Wanneer ik ‘s avonds na het eten met een theetje op de bank zit en het verhaal over werkkamp Twilhaar heb gelezen denk ik nog even na over de wandelroute.

De wandeling was af en toe een pittige klim en met de af en toe harde wind voor mij een goede uitdaging, maar wat was het het waard. Elke zweetdruppel heb ik dubbel en dwars over gehad voor de uitzichten waar ik van heb mogen genieten. Ik kan niet anders zeggen dat de Twilhaarroute bij iedereen op zijn bucketlist zou moeten staan. Wat een uitzichten, wat een heerlijke geuren en als die zon dan even doorkomt. 

Het is een route met een geschiedenis. Eentje waarvan het volgens mij goed is om er af en toe bij stil te staan. Vaak zijn het de natuurgebieden waar nog veel plekken van o.a. WO II verborgen liggen, zoals werkkamp Twilhaar en het Verscholen Dorp op de Veluwe.

Meer Sallandse Heuvelrug

De mooiste heidewandelingen

De mooiste heidewandelingen

Een wandeling over de heide, dat is toch wat we allemaal graag doen. Het fenomeen van de paarse heidevelden trekt duizenden mensen naar de natuur voor wandelingen en fotograferen. Maar waar maak je die mooiste heidewandelingen? In dit artikel neem ik je mee langs de...

Deel deze wandeling op Pinterest

Twilhaarroute
Twilhaarroute
mascha

Over mij

Hoi, ik ben Mascha en ik ben dol op wandelen… en schrijven. Dat is dan ook precies de reden dat ik mijn wandelavonturen graag met jou deel. Je vindt hier inspiratie voor natuurgebieden en wandelroutes, tips voor o.a. solowandelen en gratis downloads. Vragen? Neem gerust contact op >>

Deze blog bevat affiliate links. Als je via deze links iets bestelt krijg ik hier een kleine vergoeding voor. Jij betaalt niets extra. Wat een affiliate link inhoudt, vertel ik je in de Disclaimer.

error: Content is protected !!